Adım Adım Kadın Hakları

Kadınlar için “seçme ve seçilme hakkı” talebinin tarihi Fransız Devrimi’ne kadar uzanıyor. Ama esas adımlar ancak 19. yüzyıl itibariyle atılabildi... 5 Aralık Dünya Kadın Hakları Günü vesilesiyle, 7 soru-cevapla tarihte küçük bir geziye çıkıyoruz.

Bu mücadelenin tarihi 1789 Fransız Devrimi’ne kadar uzanıyor. Kadın hakları savunucusu Olympe de Gouges, devrim sırasında kadın haklarını kapsayan bir bildirgeyi kaleme aldı, ancak bu ilerici hareketi nedeniyle idam edildi.

Yeni Zelanda. Bu bize göre dünyanın öbür ucundaki ülkede kadınlara 1893 yılında seçme ve 1919 yılında ise seçilme hakkı verildi. Kadın olmak ilk defa seçim olayına engel değildi. Yeni Zelanda’yı ise Avustralya izledi ve Avustralyalı kadınlar 1902 yılında seçme hakkına kavuştular.

Şimdi de İskandinavya’ya uzanıyoruz. Bu sorunun cevabı Finlandiya. 1906 yılında Rusya’ya bağlı bir düklük konumundaki Finlandiya, kadınlara seçme ve seçilme hakkını 1906 yılında verdi. Hemen ertesi yıl 19 kadın milletvekili seçilerek meclise girdi. Diğer İskandinav ülkelerinden Norveç’te 1913, Danimarka ve İzlanda’da ise 1915 yılından bu yana kadınlar seçme ve seçilme hakkına sahip.

Kanada ve Rusya’da 1917’de, Avusturya’da 1918’de, ABD’de 1920’de, İngiltere’de 1928’de, Brezilya’da 1937’te, Filipinler’de 1937’de, Fransa’da 1944’te, Japonya’da 1945’te, Nijerya’da 1960’da kadınlara seçme ve seçilme hakkı verildi.

Tarihte kadınlara seçme ve seçilme hakkının en geç verildiği ülke, İsviçre. Ülkede 1971 yılında bu hak kadınlara tanındı. Hatta Appenzell Kantonu’nda ancak 1990’da kadınlar seçme ve seçilme hakkına kavuştu.

Türkiye’de kadınlara seçme ve seçilme hakkının verilmesi kademeli oldu. Kadınlar belediye seçimlerinde oy kullanma hakkına 1930’da, genel seçimlerde milletvekili seçme ve seçilme hakkına 5 Aralık 1934’te kavuştular, sonraki yıllarda bu tarih “Dünya Kadınlar Günü" olarak kutlanmaya başlandı. Türk kadınların parlamentoya giriş tarihi ise 1935; 18 kadın milletvekili seçilerek TBMM’ye girdi.

Birleşmiş Milletler’in kararıyla kabul edilip ülkelerin imzasına sunulan Kadınların Siyasal Haklarına İlişkin Sözleşme 1954’den bu yana yürürlüktedir. Kadınların hem seçme ve seçilme hem de kamu hizmetlerini üstlenmeye yönelik haklarını düzenleyen sözleşme, konuyla ilgili en önemli belge kabul edilmektedir.

Kadınlarımız gün geçtikçe her alanda daha çok yer almaya ve seslerini duyurmaya başlamıştır. Seçme ve seçilme hakkı ise bunların başlangıç noktası oldu.